De kunst van het leven, Thich Nhat Hanh

De kunst van het leven: een boeddhistische gids voor geluk, vrede en vrijheid

Hoe kunnen we een gelukkig en zinvol leven leiden in een wereld vol uitdagingen, lijden en onzekerheid? Hoe kunnen we onszelf en anderen heling, liefde en mededogen schenken? Hoe kunnen we de ware aard van het bestaan en de dood doorgronden? Dit zijn enkele van de vragen die de beroemde Vietnamese zenmeester Thich Nhat Hanh probeert te beantwoorden in zijn boek “De kunst van het leven: De kern van Boeddha’s leer”.

In dit boek deelt hij zijn diepe inzichten in de boeddhistische leerstellingen over leegte, kentekenloosheid, strevenloosheid, vergankelijkheid, begeerteloosheid en loslaten. Hij laat zien hoe we deze inzichten kunnen toepassen in onze dagelijkse beoefening van mindfulness, concentratie en mededogen, om zo de kunst van het leven te verstaan en te beheersen.

In deze blogpost geef ik een korte samenvatting van de belangrijkste punten uit dit boek, dat een waardevolle bron van inspiratie en wijsheid is voor iedereen die op zoek is naar meer geluk, vrede en vrijheid in zichzelf en in de wereld. Ik zal ook enkele praktische oefeningen en meditaties delen die Thich Nhat Hanh aanbiedt om ons te helpen de kunst van het leven te beoefenen. Ik hoop dat deze blogpost je zal aanmoedigen om dit boek te lezen en te ontdekken hoe je je eigen leven kunt transformeren met de kracht van mindfulness en inzicht.

De kunst van het leven

Dit boek bevat de essentie van de laatste twee jaren van Thich Nhat Hanh’s onderricht over de kunst van mindful leven. Het richt zich met name op zijn baanbrekende onderricht over leegte, kentekenloosheid, strevenloosheid en andere concentraties die diep inzicht geven in de betekenis van leven en dood.

Dit boek is een Nederlandse vertaling van The Art of Living. Het boek gaat over de zeven concentraties die ons kunnen helpen om de werkelijkheid te zien zoals die is en om geluk, vrede en vrijheid te ervaren in het hier en nu. Het boek bevat ook praktische oefeningen, verhalen en kalligrafieën van de auteur.

De auteur schrijft over de kunst van het leven op basis van de boeddhistische leer. Hij behandelt de volgende onderwerpen:

1. Leegte: het wonder van interzijn. De auteur legt uit dat alles en iedereen met elkaar verbonden is en dat er geen afgescheiden zelf bestaat. Hij gebruikt voorbeelden uit de natuur, de wetenschap en het dagelijks leven om dit inzicht te illustreren.
2. Kentekenloosheid: een wolk sterft nooit. De auteur beschrijft hoe alles voortdurend verandert en transformeert, en dat er geen blijvende essentie of identiteit is in de dingen. Hij nodigt de lezer uit om de werkelijkheid te zien zoals die is, zonder labels, concepten of oordelen.
3. Strevenloosheid: rusten in God. De auteur betoogt dat we niet hoeven te zoeken of te verlangen naar iets buiten onszelf, maar dat we de vrede, het geluk en het nirvana in onszelf kunnen vinden, hier en nu. Hij moedigt de lezer aan om te oefenen met mindfulness, concentratie en inzicht om de ware aard van het leven te ontdekken.
4. Vergankelijkheid: nu is het moment. De auteur benadrukt dat alles tijdelijk is en dat we daarom ieder moment moeten waarderen en koesteren. Hij leert de lezer hoe hij de vergankelijkheid kan gebruiken om boosheid, angst en lijden te overwinnen en om meer liefde, mededogen en vreugde te cultiveren.
5. Begeerteloosheid: je hebt genoeg. De auteur analyseert hoe onze begeerte naar geld, macht, roem, seks en andere objecten ons ongelukkig en onvrij maakt. Hij stelt dat we al meer dan genoeg voorwaarden voor geluk hebben en dat we dankbaar en tevreden moeten zijn met wat we hebben.
6. Loslaten: transformatie en heling. De auteur adviseert de lezer om los te laten wat hem pijn doet, hindert of beperkt, zoals woede, wrok, jaloezie, angst, spijt of schuld. Hij geeft praktische tips om te oefenen met loslaten en om de energie van heling, verzoening en vergeving te genereren.
7. Nirvana is nu. De auteur verklaart dat nirvana geen plaats of toestand is die we na de dood bereiken, maar een manier van zijn die we hier en nu kunnen realiseren. Hij beschrijft nirvana als de ultieme vrijheid, vrede en vreugde die voortkomt uit het doorbreken van onze verkeerde zienswijzen en het aanraken van de werkelijkheid zoals die is.

Leegte

Dit is de concentratie op interzijn, het inzicht dat alles met alles verbonden is en dat er geen afzonderlijk zelf bestaat. Door leegte te beoefenen, kunnen we ons bevrijden van de illusie van afgescheidenheid en meer mededogen, begrip en vrede ervaren.

De auteur schrijft over leegte als een concentratie op interzijn, het inzicht dat alles met elkaar verbonden is en dat er geen afzonderlijk zelf bestaat. Hij gebruikt voorbeelden uit de natuur, de wetenschap en het dagelijks leven om dit inzicht te illustreren. De auteur legt ook uit dat leegte ons kan bevrijden van de illusie van afgescheidenheid en ons kan helpen om meer mededogen, begrip en vrede te ervaren. Hij benadrukt dat leegte niet hetzelfde is als nihilisme of pessimisme, maar juist een bron van vreugde, schoonheid en creativiteit kan zijn. De auteur nodigt de lezer uit om leegte te beoefenen door middel van meditatie, ademhaling en mindfulness, en om te ontdekken hoe leegte ons kan helpen om ons ware zelf te realiseren en te leven in harmonie met de wereld.

Kentekenloosheid

Dit is de concentratie op het overstijgen van de conventionele aanduidingen en categorieën die we gebruiken om de werkelijkheid te beschrijven. Door kentekenloosheid te beoefenen, kunnen we ons bevrijden van de neiging om de dingen in doosjes te stoppen en te hechten aan onze ideeën en concepten.

De auteur nodigt de lezer uit om de werkelijkheid te zien zoals die is, zonder labels, concepten of oordelen. Hij benadrukt dat kentekenloosheid ons kan helpen om ons bewustzijn te verruimen, onze creativiteit te vergroten en onze relaties te verdiepen. Hij geeft praktische tips om te oefenen met kentekenloosheid, zoals het observeren van de ademhaling, het waarnemen van de zintuigen en het loslaten van de innerlijke criticus. Hij laat zien hoe kentekenloosheid ons kan helpen om meer vrede, vrijheid en geluk te ervaren in ons dagelijks leven.

Strevenloosheid

De auteur beschrijft strevenloosheid als de concentratie op het loslaten van onze ideeën over geluk, succes en vervulling in de toekomst. Door strevenloosheid te beoefenen, kunnen we ons bevrijden van de neiging om te rennen en te zoeken naar iets buiten onszelf. We kunnen leren om hier en nu gelukkig te zijn met wat we al hebben. Hij nodigt de lezer uit om te oefenen met strevenloosheid door middel van meditatie, ademhaling en mindfulness, en om te ontdekken hoe strevenloosheid ons kan helpen om meer vrede, vrijheid en geluk te ervaren in ons dagelijks leven. Hij laat zien hoe we ons kunnen richten op het proces in plaats van het resultaat, en hoe we ons kunnen openstellen voor de schoonheid en de waarde van het moment. Hij benadrukt dat strevenloosheid niet betekent dat we passief of apathisch moeten zijn, maar juist dat we actief en betrokken kunnen zijn zonder vast te houden aan onze verlangens en angsten. Hij laat zien hoe strevenloosheid ons kan helpen om ons ware zelf te realiseren en om te leven in harmonie met de wereld.

Vergankelijkheid

De auteur vertelt over hoe vergankelijkheid ons helpt om de werkelijkheid te zien zoals die is, zodat we verandering kunnen omarmen, onze angsten recht in de ogen kunnen kijken en kunnen koesteren wat we hebben. Hij gebruikt voorbeelden van een wolk, een eikel en een eik, een ouder en een kind om te laten zien dat vergankelijkheid betekent dat niets gedurende twee opeenvolgende seconden hetzelfde blijft. Hij zegt dat vergankelijkheid niet slecht nieuws is, maar juist de mogelijkheid biedt voor positieve verandering en transformatie.

Een ander stuk gaat over hoe vergankelijkheid ons in staat stelt om onze liefde te vernieuwen en de persoon van wie we ooit hielden te herontdekken. De auteur legt uit dat we ons moeten bevrijden van het idee dat we of onze geliefden onveranderlijk zijn, en dat we de positieve delen in elkaar moeten water geven zodat ze kunnen groeien. Hij deelt een persoonlijk verhaal over een Frans echtpaar dat hun liefde herontdekte door de brieven die ze elkaar schreven toen ze verliefd werden.

Een derde inzicht gaat over hoe vergankelijkheid en geen-zelf niet twee verschillende dingen zijn, maar verschillende woorden voor hetzelfde. De auteur zegt dat als we de vergankelijkheid diep aanraken, we ook geen-zelf aanraken, en dat we dan onze ware aard van geen-geboorte en geen-dood, geen-komen en geen-gaan, geen-gelijkheid en geen-verschillen aanraken. Hij gebruikt het voorbeeld van een flakkerende vlam van een kaars om te laten zien dat er geen blijvend ‘ding’ is dat we vergankelijk kunnen noemen. Hij zegt dat we het inzicht in de vergankelijkheid moeten maken tot een levend inzicht dat altijd bij ons is.

Begeerteloosheid

De auteur vertelt over begeerteloosheid in hoofdstuk 3, onder het kopje “Strevenloosheid: rusten in God”. Hier zijn enkele belangrijke punten uit dit deel:

• Begeerteloosheid betekent dat je niet achter dingen aanrent die je denkt nodig te hebben om gelukkig te zijn, maar dat je tevreden bent met wat je nu hebt en wie je nu bent.
• Begeerteloosheid helpt je om in het huidige moment aan te komen en te ontdekken dat je alles wat je wilt worden al bent. Je bent een wonder en een mirakel.
• Begeerteloosheid is een vorm van concentratie op strevenloosheid, de derde poort van bevrijding. Het bevrijdt je van de energie van begeerte die je rusteloos, onvredig en gevangen maakt.
• Begeerteloosheid is niet hetzelfde als niets doen. Het is een manier om je leven te verrijken met vrede, vreugde en geluk, zonder je te verliezen in overmatig consumeren of afhankelijk te zijn van externe factoren.

Loslaten

De auteur vertelt over loslaten in hoofdstuk 6, onder het kopje “Loslaten: transformatie en heling”. Hier zijn enkele belangrijke punten over dit onderwerp:

• Loslaten is bevrijding: De auteur legt uit dat loslaten betekent dat je jezelf bevrijdt van de last van het verleden, de angst voor de toekomst en de illusie van het heden. Het betekent dat je jezelf toestaat om te zijn wie je bent, zonder oordeel of vooroordeel.
• Loslaten is leegte: De auteur zegt dat loslaten een vorm van concentratie op leegte is, de eerste poort van bevrijding. Het bevrijdt je van de energie van gehechtheid die je vasthoudt, pijn doet en beperkt.
• Loslaten is niet vergeten: De auteur benadrukt dat loslaten niet hetzelfde is als vergeten, ontkennen of negeren. Het is een manier om te erkennen wat er is gebeurd, te accepteren wat er is en te transformeren wat er kan worden getransformeerd.
• Loslaten is heling: De auteur geeft praktische tips om te oefenen met loslaten, zoals het schrijven van een brief aan jezelf of aan iemand anders, het visualiseren van een ballon die je gedachten en emoties draagt, en het beoefenen van mededogen en vergeving. Hij laat zien hoe loslaten ons kan helpen om ons te bevrijden van de last van het verleden, de angst voor de toekomst en de illusie van het heden, en om meer vrede, vrijheid en geluk te ervaren in ons dagelijks leven.

Nirvana is nu

De auteur verklaart dat nirvana geen plaats of toestand is die we na de dood bereiken, maar een manier van zijn die we hier en nu kunnen realiseren. Hij beschrijft nirvana als de ultieme vrijheid, vrede en vreugde die voortkomt uit het doorbreken van onze verkeerde zienswijzen en het aanraken van de werkelijkheid zoals die is. Hij nodigt de lezer uit om te oefenen met mindfulness, concentratie en inzicht om de ware aard van het bestaan te ontdekken en om te leven in harmonie met de wereld. Hier zijn enkele belangrijke punten:

• Nirvana is geen doel: De auteur legt uit dat nirvana niet iets is dat we moeten bereiken of verdienen, maar iets dat we al in onszelf hebben. Nirvana is onze ware aard, die verborgen is achter onze verkeerde zienswijzen. We hoeven alleen maar wakker te worden en onze ware aard te zien.
• Nirvana is geen vlucht: De auteur benadrukt dat nirvana niet betekent dat we de wereld verlaten of onverschillig worden voor het lijden van anderen. Nirvana betekent dat we de wereld zien zoals die is, zonder illusies of gehechtheden. Nirvana betekent dat we de wereld omarmen met mededogen en wijsheid.
• Nirvana is nu: De auteur zegt dat nirvana niet in de toekomst ligt, maar in het huidige moment. Nirvana is niet afhankelijk van tijd of ruimte, maar van onze manier van kijken en zijn. Nirvana is niet iets dat we na de dood ervaren, maar iets dat we hier en nu kunnen realiseren.

Praktische oefeningen en meditaties

Hier zijn enkele praktische oefeningen uit het boek:

• Ademhalingsmeditatie: Focus op je ademhaling en observeer hoe de lucht in en uit je lichaam stroomt. Tel je ademhalingen en probeer je geest te kalmeren.
• Loopmeditatie: Loop langzaam en bewust, voel elke stap die je zet en wees je bewust van je omgeving. Adem in en zeg “Ik ben hier”, adem uit en zeg “Nu is het moment”.
• Eetmeditatie: Eet langzaam en bewust, proef elk hapje en wees je bewust van de smaak, de textuur en de geur van het voedsel. Wees dankbaar voor het voedsel en de mensen die het hebben geproduceerd.
• Luistermeditatie: Luister aandachtig naar de geluiden om je heen, zonder te oordelen of te analyseren. Wees je bewust van de stilte tussen de geluiden en de ruimte waarin ze verschijnen.

Ik hoop dat deze oefeningen je zullen helpen om meer mindfulness, concentratie en vrede in jouw dagelijks leven te ervaren.

Conclusie

“De kunst van het leven” van Thich Nhat Hanh is een inspirerend boek dat ons uitnodigt om te leven in het huidige moment, met mindfulness, concentratie en inzicht. Het boek biedt zeven transformerende meditaties die ons kunnen helpen om ons te bevrijden van onze verkeerde zienswijzen en om meer vrede, vrijheid en geluk te ervaren in ons dagelijks leven.

Enkele belangrijke leerpunten uit het boek zijn:

• Leegte: het inzicht dat alles met elkaar verbonden is en dat er geen afzonderlijk zelf bestaat. Leegte kan ons bevrijden van de illusie van afgescheidenheid en ons helpen om meer mededogen, begrip en vrede te ervaren.
• Kentekenloosheid: het overstijgen van de conventionele aanduidingen en categorieën die we gebruiken om de werkelijkheid te beschrijven. Kentekenloosheid kan ons bevrijden van de neiging om de dingen in hokjes te stoppen en te hechten aan onze ideeën en concepten.
• Strevenloosheid: het loslaten van onze ideeën over geluk, succes en vervulling in de toekomst. Strevenloosheid kan ons bevrijden van de neiging om te rennen en te zoeken naar iets buiten onszelf. We kunnen leren om hier en nu gelukkig te zijn met wat we al hebben.
• Vergankelijkheid: het waarderen van het moment en het omarmen van verandering. Vergankelijkheid kan ons helpen om ons bewustzijn te verruimen, onze creativiteit te vergroten en onze relaties te verdiepen.
• Begeerteloosheid: het loslaten van onze begeerte naar geld, macht, roem, seks en andere objecten. Begeerteloosheid kan ons helpen om ons te bevrijden van de energie van begeerte die ons rusteloos, onvredig en gevangen maakt.
• Loslaten: het bevrijden van de last van het verleden, de angst voor de toekomst en de illusie van het heden. Loslaten kan ons helpen om ons te bevrijden van de energie van gehechtheid die ons vasthoudt, pijn doet en beperkt.
• Nirvana is nu: het realiseren van onze ware aard van geen-geboorte en geen-dood, geen-komen en geen-gaan, geen-gelijkheid en geen-verschillen. Nirvana is niet iets dat we moeten bereiken of verdienen, maar iets dat we al in onszelf hebben.

Ik raad dit boek ten zeerste aan aan iedereen die op zoek is naar meer vrede, vrijheid en geluk in zichzelf en in de wereld. Het boek is geschreven in een heldere en toegankelijke stijl, vol met persoonlijke verhalen, anekdotes en praktische oefeningen. Het biedt een waardevolle bron van inspiratie en wijsheid voor iedereen die geïnteresseerd is in mindfulness, boeddhisme, filosofie en psychologie. Ik hoop dat dit boek je zal aanmoedigen om de kunst van het leven te ontdekken en te beheersen.